Ο Αριστοτέλης και το μάθημα της Ευδαιμονίας

Κέντρο Ξένων Γλωσσών Μαρούλης

Ο Daniel Willingham είναι γνωσιακός ψυχολόγος, τον γνώρισα από την επιδραστική του ιδέα ότι: «η μνήμη είναι το κατακάθι της σκέψης», που σημαίνει ότι μνήμες ακατοχύρωτες είναι μνήμες καταδικασμένες στην λήθη, στην λησμονιά. Μεγάλη κουβέντα αυτή για την τάξη και την μάθηση, και μερικοί θα πουν, μοιάζει κάπως να είναι αυτονόητη. Και όμως το αυτονόητο δεν είναι το προφανές αλλά, ως φαίνεται, κάτι που διεκδικεί την προσοχή μας. Ας συνεχίσουμε όμως, παρακολουθώ στενά τον Willingham, και πρόσφατα διάβασα μια σύντομη μελέτη του με τίτλο: The Digital Expansion of the Mind Gone Wrong in Education (Journal of Applied Research in Memory and Cognition 8, 2019, 20-24). Με λίγα λόγια στέκεται με κριτική ματιά πάνω στην υπερ-εξάρτηση της εκπαίδευσης από τις τεχνολογίες και αναρωτιέται εάν πήραμε το μάθημά μας μετά από όλα αυτά τα χρήματα που σπαταλήθηκαν και όλο αυτό τον χρόνο που επενδύθηκε στην εφαρμογή αμφίβολου αποτελεσματικότητας προγραμμάτων που έθεσαν σε αμφισβήτηση τον ρόλο και την αξία της βιωματικής, κοινωνικής μάθησης και του δασκάλου. Προσοχή, λοιπόν και πάλι, στο αυτονόητο. Μοιάζει περισσότερο πιεστικό να ασχοληθεί κανείς με την ανάπτυξη προγραμμάτων που θα απέδιδαν χειροπιαστό και άμεσο αποτέλεσμα παρά με προγράμματα που απλά μιμούνται την τάση (τεχνολογίες και μηχανές μάθησης). Ποια είναι αυτά τα προγράμματα; Είναι αυτά που παράλληλα με την εφαρμογή τους στην τάξη δίνουν και ένα πρόσταγμα ευζωίας και ευδαιμονίας. Βοηθούν τους μαθητές να αντιμετωπίσουν σήμερα την αυριανή τους ενηλικίωση με εφόδιο την αυτογνωσία και την διεκδίκηση μιας ψυχικής ανθεκτικότητας (περίπου το 50% των ψυχικών νόσων εκκινεί από την εφηβική ηλικία). Πιο συγκεκριμένα η κοινωνική ψυχολόγος Carol Ryff προτείνει μια πιο σύγχρονη εκδοχή του προγράμματος ευζωίας-ευδαιμονίας του Αριστοτέλη (Ηθικά Νικομάχεια, βιβλίο Α). Αυτή η νεότερη εκδοχή της ευδαιμονίας αποτελείται από έξι χαρακτηριστικά που μπορούν να αναπτυχθούν στο εκπαιδευτικό πλαίσιο: η αποδοχή του εαυτού, η προσωπική εξέλιξη βάζοντας και υλοποιώντας στόχους, η αυτονομία όπου ζεις με εσωτερική αρμονία, ο έλεγχος των καταστάσεων όχι παρακολουθώντας αλλά διαμορφώνοντας τα πράγματα που συμβαίνουν, οι ικανοποιητικές σχέσεις και η ύπαρξη σκοπού στην ζωή που θα βρίσκεται σε μια διαρκή εξέλιξη (διαβάστε περισσότερα: http://livingmeanings.com/six-criteria-well-ryffs-multidimensional-model/). Και εδώ δεν χρειάζονται πειράματα, και μάλιστα αυτό το πρόγραμμα ταιριάζει απόλυτα με την εκμάθηση ξένων γλωσσών μιας και η πρόκληση της εκμάθησης απαιτεί τέτοιες διεργασίες και νοητικές ασκήσεις. Όλες οι πρόσφατες αποκλίσεις συμπεριφορών από την απλή επιθετικότητα, στον οργανωμένο εκφοβισμό, από την εξάρτηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έως τον κακώς νοούμενο πολιτικό ακτιβισμό και τον ρατσισμό θα μπορούσαν να δεχθούν καίριο πλήγμα με ένα πρόγραμμα όπως αυτό που προτείνει η Carol Ryff.

(διαβάστε την μελέτη του D. Willingham εδώ: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2211368118302778?dgcid=author)